Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne są jednymi z najczęściej stosowanych preparatów na świecie. Jakie czynniki wpływają na szybkość ich działania? Poznaj najważniejsze fakty na ten temat, a także mity, które wokół niego narosły.
Fakty o szybkości działania leków przeciwbólowych
1. Mechanizm działania wpływa na jego szybkość
Do leków przeciwbólowych zaliczają się:
- opioidy – silne środki dostępne na receptę,
- NLPZ – niesteroidowe leki przeciwzapalne
- pozostałe leki nieopioidowe – paracetamol.
Każda grupa ma inny mechanizm działania, w związku z czym jego tempo także będzie się różnić. Przykładowo paracetamol hamuje syntezę prostaglandyn (cząstek odpowiedzialnych za rozwój stanu zapalnego, bólu i gorączki) wyłącznie w mózgu i rdzeniu kręgowym. Działa przez to przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, ale nie wykazuje efektu przeciwzapalnego. Pierwsze efekty mogą pojawić się po 30-60 minutach od podania.
Z kolei leki przeciwbólowe z grupy NLPZ hamują syntezę prostaglandyn zarówno ośrodkowo, jak i obwodowo, w miejscu rozwoju stanu zapalnego – stąd ich efekt przeciwzapalny. Każdy przedstawiciel tej grupy ma nieco inną szybkość działania, np. w przypadku deksketoprofenu rozpoczyna się ono 15-30 minut po podaniu[1].
2. Szybkość działania zależy od postaci leku
Szybkość działania leku zależy od jego postaci. Najszybciej działają preparaty podane w formie zastrzyku, ponieważ trafiają bezpośrednio do krwi. Spośród leków doustnych przewagę mają postaci płynne, np. saszetki do rozpuszczenia w wodzie. Ich początek działania jest szybszy, bo forma podania wymaga krótszego trawienia.
3. Czas przyjęcia leku również jest ważny
Jeśli chcesz przyspieszyć działanie leku przeciwbólowego, zażyj go na pusty żołądek. Problem w tym, że większość NLPZ ma drażniący wpływ na jego śluzówkę. U osób ze skłonnościami do nadżerek podanie tych leków na czczo może wywołać nieprzyjemne dolegliwości, m.in. ból i dyskomfort brzucha. Wyjątkiem jest deksketoprofen, który nawet na czczo wykazuje znacznie mniejsze ryzyko podrażnienia błony śluzowej żołądka[2].
3 mity o szybkości działania leków przeciwbólowych
1. Lek powinien zadziałać od razu
Przyjmujesz tabletkę i liczysz na to, że zadziała jak za pstryknięciem palców? Byłoby świetnie, ale niestety w rzeczywistości na efekt trzeba poczekać. Lek musi dotrzeć do jelit, wchłonąć się, trafić do wątroby, a stamtąd do krwi. Dlatego zwykle na działanie przeciwbólowe trzeba poczekać ok. 30 minut.
2. Większa dawka to szybszy efekt
Niezależnie od przyjętej dawki lek pokonuje tę samą drogę w organizmie, a to zajmuje czas. Podobnie, jeżeli przyjmiesz kilka różnych preparatów – wszystkie muszą najpierw zostać strawione. Na dodatek leki przeciwbólowe zawsze osiągają pewien pułap działania. Jeśli zażyjesz dawkę maksymalną, kolejne tabletki nie wzmocnią efektu, ale zwiększą ryzyko skutków ubocznych.
3. Im silniejszy lek, tym szybciej działa
Każdy lek, nawet morfina czy inne narkotyki, potrzebują trochę czasu, zanim dostaną się do krwi. Siła działania leku nie wpływa na jego szybkość. Leczenie bólu zaleca się zacząć od słabszych preparatów w małych dawkach i podnosić je w razie potrzeby.
Czas działania leków przeciwbólowych to złożone zagadnienie. Zależy od wielu czynników, z których tylko na część mamy wpływ. Jeśli zależy Ci na szybszym efekcie, wybierz preparat w płynie i przyjmij go przed posiłkiem. Jednak nawet wtedy na działanie trzeba trochę poczekać.
[1] Woroń, J. (2020). Dlaczego w bólu ostrym należy rozważyć zastosowanie deksketoprofenu?. Forum Medycyny Rodzinnej, 14(2): 51-56.
[2] Woroń, J., Wordliczek, J. (2017). Połączenie tramadolu z deksketoprofenem w praktyce klinicznej: postęp w leczeniu bólu. Lekarz POZ, 3(1): 61-67.
